Soja to roślina z rodziny bobowatych. Obejmuje 16 gatunków, z których największe zastosowanie w rolnictwie ma soja warzywna. Najnowsze badania wykazują, że jest ona naprawdę bombą wartościowych i lekkostrawnych składników odżywczych. Soja dostarcza pełnowartościowego białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin z grupy B i składników mineralnych: potasu, żelaza, magnezu, fosforu i wapnia. Obniża poziom złego cholesterolu, zmniejsza ryzyko zachorowania na miażdżycę, choroby serca i nowotwory. 50 g ziarna sojowego zastępuje półtorej szklanki mleka krowiego albo 150 g wołowiny.

Jedną z najważniejszych przypraw kuchni azjatyckiej jest sos sojowy. Wytwarza się go z mielonych ziaren soi, gotowanych z prażonym ryżem lub pokruszoną pszenicą, a następnie  mieszanymi z grzybami kōji.  Tak przygotowany sos poddaje się fermentacji, która trwa aż dwa lata. Po tym czasie sos się filtruje. Wraz z rozprzestrzenianiem się buddyzmu z Chin sos sojowy stał się znany w całej Azji Wschodniej.

Ze względu na długi okres przygotowania shōyu metodą tradycyjną, wypracowano metody chemicznego przyspieszania jego produkcji. Ale coś za coś – sos przygotowany taką szybszą metodą jest gorszy w smaku i  mniej trwały, niż ten prawdziwy. Często ten „uwspółcześniony” sos zawiera domieszkę alkoholu i szkodliwe uboczne produkty hydrolizy. Dlatego ostatnio  pomału wraca się do tradycyjnych metod produkcji.

W Japonii produkuje się sześć odmian shōyu:

  • koikuchi shōyu, podstawowy sos sojowy z 50% ziarna soi i 50% ziarna zbóż;
  • usukuchi shōyu, jasny, słony sos o krótkim czasie dojrzewania;
  • tamari, ciemny sos ze 100% soi, dobrze zharmonizowany z sashimi;
  • saishikomi shōyu, dwa razy przetwarzany, esencjonalny, przede wszystkim do sushi i sashimi;
  • shiro shōyu, „biały”, słodki z dużym udziałem ziarna zbóż;
  • kanro shōyu, produkowany w sposób tradycyjny sos z Yanai w prowincji Yamaguchi.

Podstawowymi rodzajami sosów chińskich są:

  • sos jasny (light), nadający się przede wszystkim do przyprawiania gotowych potraw;
  • sos ciemny (dark), gęstszy niż light, „dojrzewa” dłużej; przeznaczony do gotowania i marynowania.

Dlaczego warto jeść sos sojowy?

Przede wszystkim ze względu na jego wartości odżywcze. Naturalny sos sojowy dostarcza pełnowartościowego białka oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jest także źródłem błonnika, witamin z grupy B i pierwiastków mineralnych. Nie należy  używać go dużo, już kilka kropel nadaje każdej potrawie wyjątkowego smaku i powoduje, że nie potrzeba dodawać soli.  A więc sos sojowy (oczywiście ten naturalny, a nie „wspomagany”) mogą jeść nawet dzieci czy osoby starsze.

Do czego można dodawać sos sojowy?

Właściwie do wszystkiego. Można dosmaczać nim pizze, pasty, marynaty do mięs, zupy, czy sałatki. Sos sojowy świetnie komponuje się z … deserami. Należy jednak pamiętać, żeby dodawać go na końcu, gdyż długie gotowanie sprawi, że potrawa zostanie zdominowana smakiem sosu.

Na co zwracać uwagę przy zakupie sosu sojowego?

Na listę składników. Im jest dłuższa, tym więcej w nim sztucznych dodatków. Prawdziwy sos sojowy powstaje tylko z 4 składników: soi, ziaren zbóż, soli i wody, a jego wyjątkowy smak i zapach wynika z długiego czasu fermentacji.